Een tijdje geleden kreeg ik van mijn oud-leerling Peggy Winde een mooie collectie werk uit haar KSE-tijd (1987-1993) opgestuurd. Zowel onderbouw als bovenbouw waren daarin vertegenwoordigd en tot mijn grote plezier bevatte de verzameling werkstukken van opdrachten die ik hier nog niet eerder besproken heb.
Een paar weken terug heb ik n.a.v. de collectie van Peggy hier al zo’n opdracht uit de tweede klas al voor het voetlicht gebracht. Nu komt een brugklasopdracht aan bod, die mooi aansluit bij het Halloweenfeest van vandaag.
Deze opdracht ‘het verlaten landhuis’ heeft jaren lang deel uitgemaakt van mijn brugklas programma. Sommige tekenopdrachten verzin je zelf, maar ik heb me ook vaak laten inspireren door opdrachten zoals die beschreven en gepubliceerd werden in het Maandblad voor beeldende vorming, waar ik later zelf ook menig artikel in geplaatst zag. ‘Het verlaten landhuis’ stond in 1971 in het Maandblad en was door collega J.Smeets uit Uden samengesteld voor zijn Mavo-brugklassers.
Hij schrijft onder meer het volgende: ‘Om de welbekende stereotypen te doorbreken (huisje, boompje, enz.) heb ik deze opdracht willen richten op de verbeeldingswereld van de leerling: een ‘sfeeropgave’. Samen met de klas ga je op zoek naar beeldmotieven die de leegte, verlatenheid, spookachtigheid of geheimzinnigheid kunnen weergeven. Uiteraard komen ook standpunt en ruimteuitbeelding aan de orde.’ De voorbeelden uit het maandblad zijn hieronder te vinden.
Deel van het artikel
Verlaten landhuis 1971
Verlaten landhuis 1971
Verlaten landhuis 1971
Verlaten landhuis 1971
Verlaten landhuis 1971
Uiteraard heb ik aan deze opdracht een eigen draai gegeven. Zo heb ik het spookachtig effect wat licht en schaduw bij een bepaalde belichting (maanlicht, licht van de bliksem) kunnen opleveren nader behandeld en in de tekening op laten nemen door mijn brugklassertjes. V.w.b. de uitbeelding van ruimte heb ik de leerlingen niet met lijnperspectief laten werken (dat wordt pas in de tweede klas behandeld) maar vooral de nadruk gelegd op dichtbij/veraf, groot/klein, overlapping, afsnijding en repoussoir. Het werkstuk van Peggy uit 1987 vind je, samen met werkjes uit 1976 en 1982, hieronder.
Het werkstuk van Peggy
Verlaten landhuis
Verlaten landhuis
Verlaten landhuis
Mijn collega’s Pieter de Jong en Kees Lauwen hebben later voor Mavo 3 een opdracht verzonnen die wel een beetje leek op deze opdracht. Leerlingen moesten elkaar fotograferen terwijl men voor elkaar poseerde met een verschrikt gezicht.
Ook diende er gezocht te worden naar plaatjes van ‘spookhuizen’ voor op de achtergrond. hiermee werd een collage/compositie gemaakt die vervolgens bewerkt werd met vetkrijt, waarbij, net als bij de brugklasopdracht alleen wit, zwart en grijs gebruikt mochten worden en uiteraard de mengkleuren die men daarmee kon maken. Twee voorbeelden hieronder:
Schrik
Schrik
Voor dit soort ‘sfeeropdrachten’ is het natuurlijk prima als je wat sfeervolle achtergrondmuziek laat horen tijdens het werken, die een beetje aansluit bij het thema. In 1976 verscheen de LP ‘Tales of Mystery and Imagination´ van de Alan Parsons Project , geïnspireerd op verhalen van Edgar Allan Poe, en dat was uitmuntend materiaal om tijdens de lessen een geschikt sfeertje te bouwen! Hieronder de muziek van dit album, geïllustreerd met sfeervolle foto’s en animaties. Voor het Poe-verhaal ‘The fall of the House of Usher’ heb ik jaren later deze illustratie opdracht gemaakt.
