Joris van Lanckvelt, beter bekend onder zijn humanistennaam Georgius Macropedius, werd in 1487 in Gemert (N.-Br.) geboren. Hij was leraar aan de stadsscholen van ‘s-Hertogenbosch, Luik en Utrecht. In 1558 stierf hij in ‘s-Hertogenbosch, waar hij begraven werd in de fraterskerk.  Macropedius was in de 16e eeuw in West-Europa een bekend man.

Zijn roem dankte hij niet alleen aan zijn schoolboeken, maar vooral aan zijn Latijnse toneelstukken, die overal werden gedrukt en opgevoerd. Toen het Stedelijk Gymnasium in 1974 125 jaar bestond werd besloten het toneelstuk Bassarus op te voeren, een van de belangrijkste toneelstukken van zijn hand. Ik had het genoegen daarbij, als docent tekenen op het Stedelijk in die jaren, de decors te mogen ontwerpen en uitvoeren.

In overleg met regisseur Peter van de Gruiter, oud leerling van het Stedelijk en afgestudeerd in theaterwetenschappen, werd besloten om verrijdbare decors te maken. De twee belangrijkste figuren, koster Bassarus en de pastoor, zouden in die opzet hun eigen huis als decor het toneel opduwen. Verder was er nog een knekelhuis nodig, en voor het koor wat tussen de verschillende bedrijven in liederen het vertoonde moest samenvatten en het volgende bedrijf moest aankondigen, moest het narrenschip van Jeroen Bosch nagebouwd worden om vervolgens met de narren aan boord, tussen de bedrijven het podium op en af gereden geworden te worden. De ontwerpen en maquettes voor deze decors zie je hier:

Narrenschip van Jeroern Bosch

Narrenschip van Jeroern Bosch

maquette narrenschip

maquette narrenschip

maquette knekelhuis

maquette knekelhuis

maquette huis van Bassarus

maquette huis van Bassarus

maquette pastorie

maquette pastorie

Het narrenschip moest plaats bieden aan vier personen en werd daarom opgedeeld in twee  ‘plans’  waartussen de narren konden plaatsnemen en een achtergrond.  Het knekelhuis werd geschilderd met fluoriserende verf, zodat bij een volledige black-out op het podium de skeletten en de oogkassen in de schedels zouden blijven nagloeien.  Ook moest er nog een galg komen met twee skeletten. Die schattebouten werden ook met deze licht gevende verf behandeld. Als de griezelscène waarin deze decors gebruikt werden begon weerklonk het intro van Black Sabbath’s  ‘Black Sabbath’.

Het schilderwerk werd in een leeg staand schoolgebouw in de binnenstad op de vrije zaterdagmiddagen  gedaan, samen met een zestal leerlingen (Tits, Hans, Frans,Pieter, Annemarie en Judith) uit de 5e en de 6e die zich daarvoor hadden opgegeven.  Na het schilderwerk was dan een gang naar mijn stamkroeg destijds het logische vervolg om samen het weekend waardig op te starten. Ook bij het programmaboekje werd er bijstand verleend door een leerling: Hans Burgerhof (die ook meespeelde) verzorgde op zijn geheel eigen cartoon-achtige wijze de advertenties!

Judith en Annemarie aan het schilderen

Judith en Annemarie aan het schilderen

De galg

De galg

Achterdoek voor het Narrenschip

Achterdoek voor het Narrenschip

onderkant narrenschip

onderkant narrenschip

De pastorie met wijwatersvaatje en alziend oog

De pastorie met wijwatersvaatje en alziend oog

Het knekelhuis in wording

Het knekelhuis in wording

Het huis van Bassarus krijgt vorm

Het huis van Bassarus krijgt vorm

Omslag programmaboekje

Omslag programmaboekje

Advertenties door Hans Burgerhof

Advertenties door Hans Burgerhof

Omdat de oorspronkelijke teksten te oubollig waren en moeilijk te volgen zouden zijn werd de hele tekst bewerkt. Voor de liedjes en liedteksten waren Antoine Uitdehaag ( een studievriend van regisseur Peter) en Jan Tervoort verantwoordelijk. Het jaar ervoor (1972) hadden zij het Oeteldonks Kwèkfestijn gewonnen en met dit nummer in de Nederlandse top 40 zelfs in 1973 een carnavalshit gehad!

Beiden zouden op het feest na de voorstelling optreden met hun cabaretprogramma waarmee zij  een jaar later in 1975 onder de naam “Hoe Raak” het nationaal cabaretfestival Cammaretten zouden winnen.  Over de voorstelling kunnen we kort zijn: voor een uitverkochte stampvolle grote Casinozaal werd een waar spektakel aangericht. Deze Bassarusbewerking, waar leerlingen, docenten en oud-leerlingen hun beste krachten aan gegeven hebben was een ware klapper waaraan ik na al die tijd nog de beste herinneringen heb!

Tableau de la troupe

Tableau de la troupe

De narren uit het narrenschip

De narren uit het narrenschip

Bassarus en de pastoor

Bassarus en de pastoor

Bassarus en parasiet Creoborus

Bassarus en parasiet Creoborus

De narren komen uit hun schip

De narren komen uit hun schip

Finale met vuurwerk

Finale met vuurwerk

Het meezinglied aan het eind

Het meezinglied aan het eind

De decorploeg

De decorploeg

Applaus halen

Applaus halen

De narren komen uit hun narrenschip

De narren komen uit hun narrenschip

 

Reacties op “Bassarus,toneel op het Stedelijk Gymnasium in Den Bosch”

Er zijn al 5 reacties geplaatst op dit artikel.
Wil je zelf reageren? Dat kan onder “Zelf reageren”.

  1. Heel erg leuk om te zien. Heb er nog heel goede herinneringen aan. Echt een geweldige avond was het!
    Bijna allemaal klasgenoten van mij en, Sjaak, je hebt ook nog de tekening gemaakt op de omslag van het boekje van onze huwelijksmis!
    Ben benieuwd hoe het je gaat.
    Hartelijke groet, Marise

    marise van hulten op 19 december 2012 om 10:34 uur.

  2. Wat leuk om de decors van Bassarus weer terug te zien!
    Toevallig heb ik enkele weken geleden met mijn kinderen de foto’s van de voorstelling en het programmaboekje bekeken. Ik bewaar bijzonder goede herinneringen aan de jaren op de middelbare school, waaronder ik de repetities voor en de uitvoering van Bassarus als hoogtepunten reken. Beste Sjaak, bedankt voor je tekenlessen (ik teken nog regelmatig) en hopelijk tot ziens op een reünie!
    Met hartelijke groet, Hans Burgerhof

    Hans Burgerhof op 19 december 2012 om 12:23 uur.

  3. Grappig genoeg herinner ik mij niets… Maar de omslag van het programmaboekje weer wel!
    Zou mooi zijn als we weten wie er al dan niet verkleed op de foto´s staan… tags? Helpt mij misschien ook weer om dit seniormomentje wat scherper te krijgen.
    In ieder geval leuk blog!

    margreet vossen op 19 december 2012 om 12:48 uur.

  4. Leuk om weer te zien. Ik was assistent-producent van Peter van de Gruijter en wilde graag toneelwetenschappen studeren, net als hij en Antoine Uitdehaag. We hadden lang haar, dronken vreselijke rode wijn en hadden gelukkig overal een mening over. Dat assistent-producent was een mooi etiket voor manusje van alles. Vreselijk leuk, tot en met het uitzoeken van de kostuums. Sjaak had geen producent nodig, die kon vage beelden omzetten in echte decorstukken. Ook ik heb nog een prachtige prent van hem, als trouwcadeau gekregen.

    Karel van rosmalen op 19 december 2012 om 13:32 uur.

  5. Hallo Sjaak,
    heb je nou pas ontdekt ! Leuke Blog,
    tis alweer effe geleden 1974 ! Groetjes Frans spermon

    frans spermon op 20 februari 2013 om 22:53 uur.

Deel dit artikel!

Vond je dit een leuk artikel? Deel het op Facebook, LinkedIn of een ander social media kanaal!

Zelf reageren